Lungebetennelse
Sist oppdatert: Sist revidert:
Sist revidert av:Peter D. Jost
Definisjon:
Akutt infeksjon i lungeparenkymet
Forekomst:
Alle aldersgrupper kan rammes, hyppigst hos eldre og barn < fem år
Symptomer:
Sykdomsbildet viser betydelig variasjon fra beskjedne plager til alvorlig sykdom. Typiske symptomer er hoste, ekspektorat, feber og påvirket allmenntilstand
Funn:
Klinisk finnes som regel ubesværet respirasjon, men alvorligere infeksjon gir takypné. Fremmedlyder høres over lungene til ca. halvparten
Diagnostikk:
Aktuelle tilleggsundersøkelser er virusprøver (spes. Sars-CoV-2), CRP, rtg. thorax, PCR av naofarynksprøve, ev. dyrkning
Behandling:
Bakterielle pneumonier skal behandles med antibiotika. Innleggelse ved nedsatt allmenntilstand
- Ramirez JA. Overview of community-acquired pneumonia in adults. UpToDate, last updated Jun 21, 2021. Siden besøkt 05.08.2021. www.uptodate.com
- Helsedirektoratet. Nasjonal faglig retningslinje for bruk av antibiotika i sykehus. 8. Luftveisinfeksjoner, nedre. Sist oppdatert 01.09.2020. Sitert 04.08.2021. www.helsedirektoratet.no
- Lanspa MJ, Jones BE, Brown SM, Dean NC. Mortality, morbidity, and disease severity of patients with aspiration pneumonia. J Hosp Med. 2013 Feb;8(2):83-90. Epub 2012 Nov 26. PMID: 23184866 PubMed
- Sæverud H. Bakteriell pneumoni. Publisert 15.11.2016. Metodebok i indremedisin (OUS-Ullevål). Siden besøkt 05.08.2021. www.medisinous.no
- Ticona JH, Zaccone VM, McFarlane IM. Community-Acquired Pneumonia: A Focused Review. Am J Med Case Rep. 2021;9(1):45-52. Epub 2020 Nov 4. PMID: 33313398 PubMed
- Griffin MR, et al. U.S. hospitalizations for pneumonia after a decade of pneumococcal vaccination. N Engl J Med 2013; 369: 155. New England Journal of Medicine
- Folkehelseinstituttet. Pneumokokkvaksine - veileder for helsepersonell. Vaksinasjonsveilederen. Sist oppdatert 12.04.2021. Siden besøkt 05.08.2021. www.fhi.no
- Helsedirektoratet (2021). Nasjonal faglig retningslinje for antibiotika i primærhelsetjenesten nettdokument. Oslo: Helsedirektoratet (sist faglig oppdatert 16. november 2021, lest 16. november 2021).
- Musher DM, Abers MS, Bartlett JG. Evolving Understanding of the Causes of Pneumonia in Adults, With Special Attention to the Role of Pneumococcus. Clin Infect Dis. 2017 Oct 30;65(10):1736-1744. PMID: 29028977 PubMed
- Lind A, Holter JC. Luftveisinfeksjoner, nedre. Brukerhåndbok i mikrobiologi (OUS), v. 2.6. Dato publisert 03.11.2020. Siden besøkt 09.08.2021. www.ousmik.no
- Lease ED, Alexander BD. Fungal diagnostics in pneumonia. Semin Respir Crit Care Med. 2011 Dec;32(6):663-72. Epub 2011 Dec 13. PMID: 22167394 PubMed
- Herrick KR, Trondle ME, Febles TT. Coccidioidomycosis (Valley Fever) in Primary Care. Am Fam Physician. 2020 Feb 15;101(4):221-228. PMID: 32053327. PubMed
- Paul KJ, Walker RL, Dublin S. Anticholinergic Medications and Risk of Community-Acquired Pneumonia in Elderly Adults: A Population-Based Case–Control Study. J Am Geriatr Soc 2015; 63: 476-85. doi:10.1111/jgs.13327 DOI
- EUROPEAN LUNG white book. Pneumonia. European Respiratory Society (ERS), 2021. Siden besøkt 09.08.2021. www.erswhitebook.org
- Klompas M. Clinical evaluation and diagnostic testing for community-acquired pneumonia in adults. UpToDate. Topic last updated Jun 14,2021. Site visited 09.08.2021 www.uptodate.com
- van Vugt SF, Verheij TJ, de Jong PA, et al. Diagnosing pneumonia in patients with acute cough: clinical judgment compared to chest radiography. Eur Respir J 2013 Oct;42(4):1076-82. PMID: 23349450 PubMed
- Jackson ML, Nelson JC, Jackson LA. Risk factors for community-acquired pneumonia in immunocompetent seniors. J Am Geriatr Soc. 2009;57(5):882–888.
- Galanter W, Rodríguez-Fernández JM, Chow K, et al. Predicting clinical outcomes among hospitalized COVID-19 patients using both local and published models. BMC Med Inform Decis Mak. 2021 Jul 24;21(1):224. doi: 10.1186/s12911-021-01576-w. PMID: 34303356 PubMed
- Htun TP, Sun Y, Chua HL, Pang J. Clinical features for diagnosis of pneumonia among adults in primary care setting: A systematic and meta-review. Sci Rep 2019; 9(1): 7600. pmid:31110214 PubMed
- Le Bel J, Hausfater P, Chenevier-Gobeaux C, et al. Diagnostic accuracy of C-reactive protein and procalcitonin in suspected community-acquired pneumonia adults visiting emergency department and having a systematic thoracic CT scan. Crit Care 2015; 19: 366. pmid:26472401 PubMed
- Bævre-Jensen R. Avvikling av Mycoplasma pneumoniae IgM test. Medisinsk mikrobiologi, avdeling for laboratoriemedisin Vestre Viken HF. Publisert 16.03.2017. Siden besøkt 09.08.2021. cms.legehandboka.no
- Nazerian P, Volpicelli G, Vanni S, et al. Accuracy of lung ultrasound for the diagnosis of consolidations when compared to chest computed tomography. 2015; 33: 620-5. doi:10.1016/j.ajem.2015.01.035 DOI
- Ye X, Xiao H, Chen B, Zhang S. Accuracy of lung ultrasonography versus chest radiography for the diagnosis of adult community-acquired pneumonia: review of the literature and meta-analysis. PLoS One. 2015;10(6):e0130066.
- Amundsen EK, Moholt TK, Meyer M, et al.. Antibiotikastyring ved hjelp av prokalsitonin. Tidsskr Nor Legeforen 2020. doi:10.4045/tidsskr.20.0056 DOI
- Jacobsen AU, Gustavsen C, Eide C, et al. Prokalsitonin som beslutningsstøtte ved seponering av antibiotika ved samfunnservervet pneumoni. Prosjektoppgave i KLoK. Infeksjonsmedisinsk avdeling, Ullevål Sykehus, UiO, 06.11.2020.
- Bauer TT, Ewig S, Marre R et al. CRB-65 predicts death from community-acquired pneumonia. J Intern Med 2006; 260: 93-101. pmid:16789984 PubMed
- Raknes G, Nilsen T. Tre spørsmål om antibiotika. Utposten 2017; 46(4): 62-3. relis.no
- Dinh A, Ropers J, Duran C et al.; Pneumonia Short Treatment (PTC) Study Group. Discontinuing β-lactam treatment after 3 days for patients with community-acquired pneumonia in non-critical care wards (PTC): a double-blind, randomised, placebo-controlled, non-inferiority trial. Lancet. 2021 Mar 27;397(10280):1195-1203. PMID: 33773631. PubMed
- Norsk legemiddelhåndbok. T10.3.5.1 Viruspneumonier. Publisert 27.01.2016. Siden besøkt 10.08.2021. www.legemiddelhandboka.no
- Blum CA, Nigro N, Briel M, et al. Adjunct prednisone therapy for patients with community-acquired pneumonia: a multicentre, double-blind, randomised, placebo-controlled trial. Lancet 2015. doi:10.1016/S0140-6736(14)62447-8 DOI
- Wan YD, Sun TW, Liu ZQ, Zhang SG, Wang LX, Kan QC. Efficacy and safety of corticosteroids for community-acquired pneumonia: a systematic review and meta-analysis. Chest. 2016;149(1):209–219. PMID: 26501852. PubMed
- Stern A, Skalsky K, Avni T, et al. Corticosteroids for pneumonia. Cochrane Database Syst Rev. 2017 Dec 13;12:CD007720. doi: 10.1002/14651858.CD007720.pub3. (Review) PMID: 29236286 PubMed
- Folkehelseinstituttet. Pneumokokkvaksine - veileder for helsepersonell. Sist oppdatert 12.04.2021. Siden besøkt 10.08.2021. www.fhi.no
- Wootton DG, Dickinson L, Pertinez H, et al. A longitudinal modelling study estimates acute symptoms of community acquired pneumonia recover to baseline by 10 days. Eur Respir J. 2017 Jun 15;49(6):1602170. PMID: 28619956 PubMed
- Waterer G. Recovery from community acquired pneumonia: the view from the top of the iceberg. Eur Respir J. 2017 Jun 15;49(6):1700571. PMID: 28619961. PubMed
- Fine MJ, Stone RA, Singer DE, et al. Processes and outcomes of care for patients with community-acquired pneumonia: results from the Pneumonia Patient Outcomes Research Team (PORT) cohort study. Arch Intern Med 1999; 159: 970-80. PubMed
- File TM. Prognosis of community-acquired pneumonia in adults. UpToDate. Last updated Dec 28, 2020. Site visited 10.08.2021. www.uptodate.com
- Peter D. Jost, spesialist allmennmedisin, redaktør NEL
Tidligere fagmedarbeidere
- Kurt Østhuus Krogh, spesialist i barnesykdommer, Redaksjonsmedarbeider Norsk Helseinformatikk/Overlege Barne-og ungdomsklinikken, St. Olavs Hospital, Trondheim
- Hasse Melbye, spesialist i allmennmedisin, professor ved Institutt for samfunnsmedisin, Universitetet i Tromsø
- Dag Berild, overlege, Medisinsk klinikk, Aker Sykehus